De status van menselijke aanraking - Voordelen, barrières en oplossingen

Niet alle vormen van aanraking zijn gelijk, waarbij sommige vormen wenselijker zijn dan andere. Een vriend knuffelen, een partner op de wang kussen, of een collega een boks of high five geven hebben allemaal de voorkeur boven bijvoorbeeld per ongeluk tegen een vreemde aan botsen. Ondanks deze verschillende voorkeuren voor fysieke aanrakingen tonen wereldwijde onderzoeksresultaten aan dat aanrakingen voor de meeste mensen een overweldigend positieve connotatie hebben. De drie belangrijkste associaties van respondenten met aanraking zijn liefde (96 procent), genegenheid (96 procent) en zorg (95 procent). Volgens mensen hangt het idee van zorgen voor elkaar nauw samen met menselijke aanraking. Dit is consistent in alle leeftijdsgroepen en geografieën. Volgens negen van de tien mensen wereldwijd is menselijke aanraking de sleutel is tot het leiden van een gelukkig, vervuld leven. In onze sterk gepolariseerde wereld met bubbels, haatzaaiende taal en hypertensie is het veelzeggend dat mensen over de hele wereld het met elkaar eens zijn over deze ene uitspraak – ongeacht de leeftijdsgroep, het geslacht of het land van herkomst.
Deze eenheid is ook terug te zien in andere maatstaven voor aanraking: 87 procent is het ermee eens dat menselijke aanraking een essentieel onderdeel is van gemeenschappen en dat het ontbreken van menselijke aanrakingen ervoor kan zorgen dat je je geïsoleerd en eenzaam voelt, zelfs als je omringd bent door mensen. 85 procent is het ermee eens dat aanraking ons menselijk maakt. 81 procent gelooft dat het ontbreken van menselijke aanrakingen ervoor zorgt dat we ons eerder gestrest voelen. Als onderzoekers vroegen we ons het volgende af: veroorzaakt onze levensstijl dit gebrek aan menselijke aanrakingen? En zijn meer menselijke aanrakingen een mogelijke remedie tegen de negatieve ontwikkelingen van de moderne tijd?

Uit ons onderzoek bleek dat de meeste mensen niet zoveel aanraking ervaren als zij zouden willen. Op de specifieke vraag naar het soort aanrakingen dat zij ervaren en de frequentie daarvan geeft 64 procent van de respondenten aan dat aanraking geen dagelijkse gebeurtenis in hun leven is. Nóg eens 72 procent geeft aan dat zij vaker geknuffeld zouden willen worden. Bijna één op de vijf respondenten had de dag voor het interview helemaal geen fysiek contact gehad. Bovendien zijn mensen niet alleen ontevreden over de mate van aanrakingen in hun persoonlijke leven, maar ziet de helft van de respondenten de mate van aanrakingen in de maatschappij de laatste jaren ook afnemen. Al deze bevindingen wijzen op een groeiende trend van wat deskundigen "huidhonger" of "aanrakingsontbering" noemen - en sommige groepen zijn kwetsbaarder dan andere.
Volgens de gegevens hebben mensen op het noordelijk halfrond over het algemeen meer te maken met een gebrek aan aanraking dan de mensen op het zuidelijk halfrond. Waar 17 procent van de respondenten aangaf de dag voor het interview geen menselijke aanraking te hebben ervaren, lag dit cijfer hoger in landen als het Verenigd Koninkrijk (29 procent), Duitsland (28 procent) en Frankrijk (21 procent). Aan de andere kant was dit percentage lager in landen als Brazilië (12 procent) en India (10 procent). Interessant is dat de landen die de meeste aanraking ervaren ook de meeste aanraking lijken te willen. Terwijl 72 procent van de respondenten aangaf meer knuffels te willen, zou 82 procent van de Indiërs en 81 procent van de Brazilianen meer geknuffeld willen worden, tegenover 63 procent van de Duitsers en 64 procent van de Britten. "De gegevens tonen aan dat mensen in 'aanrakingsvriendelijkere’ culturen, zoals Zuid-Amerika, eerder de waarde van aanraking erkennen en meer aanraking zoeken in hun dagelijks leven", aldus Dr. Natascha Haehling von Lanzenauer, onderzoeker van Happy Thinking People. Dit onafhankelijke onderzoeksinstituut voerde voorafgaand aan het kwantitatieve onderzoek focusgroepdiscussies.
Naast culturele verschillen lieten de gegevens ook verschillen in aanrakingservaringen zien tussen de verschillende leeftijdsgroepen. Het mag geen verrassing heten dat millennials in de leeftijd van 20-35 jaar en mensen met kinderen in hun gezin - ongeacht het geslacht - de meeste aanrakingen ervaren, op basis van de aanrakingsdagboeken. In totaal rapporteerde 69 procent dat een aanraking door andere mensen een gewoon en natuurlijk onderdeel van hun dagelijks leven is en dat zij verschillende vormen van aanraking van verschillende mensen ontvangen. Bij deze respondenten bleek het ook aanzienlijk waarschijnlijker dat zij iemand omhelsd hadden of dat zij iemands hand hadden vastgehouden op de dag voor het interview. Of het nu gaat om de traditionele vormen van fysieke aanraking zoals knuffelen, handen vasthouden of omhelzen, of om op internet gebaseerde vormen van contact zoals met iemand praten via een videochat: deze leeftijdsgroep en de ouders onder hen, ondervinden dagelijks en in overvloed aanraking en de bijbehorende voordelen. Dit kan echter niet van alle leeftijdsgroepen worden gezegd.

Mensen in de leeftijd van 50-69 jaar staan voor unieke uitdagingen als het op aanrakingen aankomt. Het is in vergelijking met andere leeftijdsgroepen waarschijnlijker dat zij alleen of in kleinere gezinnen wonen of dat zij te maken hebben met gezondheidsproblemen die barrières opwerpen om aan te raken en aangeraakt te worden. De opkomst van het "kerngezin" in de afgelopen decennia, de daling van het aantal huwelijken en de toegenomen levensverwachting over de hele wereld maakt het steeds waarschijnlijker dat oudere volwassenen alleen wonen in plaats van met een partner of in multigenerationele gezinnen. Over de hele linie meldden mensen in de leeftijd van 50-69 jaar in hun dagelijks leven minder ervaringen met menselijke aanraking dan mensen in andere leeftijdsgroepen. Dit omvatte onder meer minder knuffels, minder korte strelingen over de arm tijdens het praten of minder mogelijkheden tot omhelzingen. Interessant is dat deze groep, ondanks het feit dat zij minder aanrakingen ervaren, niet noodzakelijkerwijs meer aanraking verlangt. Slechts 63 procent geeft aan meer te willen knuffelen, in vergelijking met 72 procent van de respondenten in het algemeen. "Mensen lijken hun verwachtingen over de hoeveelheid aanrakingen die ze in hun dagelijks leven ervaren aan te passen op basis van hun omstandigheden", aldus Dr. Antje Gollnick van het onderzoeksinstituut Mindline, dat de NIVEA-studie leidde. "Als ze alleen wonen of gezondheidsproblemen hebben die frequente aanrakingen in de weg staan, dan leren ze minder aanrakingen te verlangen als een manier om teleurstelling te voorkomen."

Uit NIVEA's onderzoek naar menselijke aanraking bleek dat een aantal trends nieuwe en blijvende barrières opwerpen voor menselijke aanraking. We leven in een samenleving die steeds mobieler wordt, met meer mensen dan ooit die ervoor kiezen om op afstand van hun familie en de gemeenschappen waarin ze zijn opgegroeid te gaan wonen, hetzij door geopolitieke conflicten, hetzij door het nastreven van professionele kansen of persoonlijke verrijking. Innovaties op het gebied van persoonlijke technologie en verbeterde internettoegang wereldwijd maakten het mogelijk om verbonden te blijven met geliefden en om virtueel nieuwe verbindingen aan te gaan in plaats van face to face. De verschuivende sociale normen deden vragen rijzen over welke soorten aanrakingen gepast zijn. Het NIVEA-onderzoek weerspiegelt de impact van deze trends op de kwaliteit en de frequentie van menselijke aanrakingen. Het gebruik van technologie, de aard van de moderne levensstijl, culturele en sociale normen en persoonlijke onzekerheden werden allemaal aangehaald als redenen waarom mensen zich niet persoonlijker opstellen.

De rol die technologie speelt in onze beleving van menselijke aanraking verdient een nadere beschouwing. Meer dan 80 procent van de respondenten in het NIVEA-onderzoek heeft het gevoel dat steeds meer virtuele verbindingen het empathisch vermogen verminderen, wat leidt tot minder aanrakingen. Uit ander onderzoek bleek dat schermen niet alleen fysieke, maar ook psychologische afstand creëren. Hierdoor vervagen de grenzen tussen realiteit en vermaak en het desensibiliseert ons voor de pijn en behoeften van anderen. Maken schermen het ook moeilijker om de emoties van anderen te lezen? Sommige studies suggereren van wel. Uit een studie van de Universiteit van Californië in Los Angeles in 2014 bleek dat zesdeklassers die vijf dagen niet blootgesteld werden aan technologie menselijke emoties duidelijk beter konden lezen dan kinderen die regelmatig toegang hadden tot telefoons, televisies en computers.
Naast onze ervaringen met het gebruik van technologie is het ook van belang hoeveel tijd we besteden aan het gebruik van technologie. In totaal zegt 53 procent van de respondenten dat de tijd die besteedt wordt aan sociale media een barrière vormt voor fysieke aanrakingen. Dit geldt met name voor India (70 procent) en Thailand (69 procent) – landen waar het gebruik van sociale media doorgaans hoger ligt. Een respondent in India deelde het volgende met ons: "Als ik twee keer per jaar thuiskom uit de grote stad, dan verlang ik ernaar om mijn familie te zien. Maar mijn kleine broertje zit alleen maar aan tafel met zijn gadgets, zonder te praten of zonder me zelfs maar eens aan te kijken. Dat is echt triest!" De gegevens laten ook aanzienlijke verschillen zien in de leeftijdsgroepen voor wat betreft de tijd die online wordt doorgebracht. Het verschil is het grootst tussen millennials en mensen van 50 jaar en ouder. 65 procent van de millennials meldde dat de tijd die zij besteden aan sociale media een obstakel vormt voor fysieke aanraking, terwijl dat bij 50-plussers slechts 33 procent was.

Onze schermen zijn niet het enige dat meer aanraking in de weg staat. De studie suggereert ook dat onze drukke levensstijl bijdraagt aan ons collectieve gebrek aan aanrakingen: 72 procent van de respondenten is van mening dat de waarde van een menselijke aanraking niet de hoogste prioriteit heeft in het moderne leven. Nog eens 64 procent zegt het te druk te hebben om de tijd te nemen om met anderen in contact te komen. Een respondent in China vertelde ons het volgende: "Het is bijna onmogelijk om mijn vrienden te ontmoeten. Iedereen heeft het tegenwoordig zó druk."
Dit geldt vooral voor millennials (72 procent) en ouders (71 procent). Hoewel we al vaststelden dat deze groepen meer aanrakingen ervaren dan anderen, zou 76 procent van de millennials en 78 procent van de ouders nog steeds graag meer geknuffeld worden.
Als gevolg van hun drukke levenswijze waarbij ze voortdurend onderweg zijn, zijn deze groepen vaak aangewezen op technologische verbindingen als vervanging voor fysieke aanraking. In de aanrakingsdagboeken meldde 51 procent van de millennials en 48 procent van de ouders dat ze hadden gevideobeld met iemand, en dat ze daarbij met hun vingers over het scherm gingen en wensten dat het een echte aanraking was.

Naast het gebruik van technologie en het gebrek aan tijd, denken acht op de tien mensen dat sociale normen menselijke aanraking in de weg kunnen staan. In sommige landen speelt dit een grotere rol dan in andere. Deze factor lijkt meer een obstakel te zijn in de landen van het Gemenebest: 84 procent van de Britten, 85 procent van de Australiërs en 84 procent van de Indiërs meldden dat die sociale normen een obstakel vormden om anderen aan te raken, vergeleken met 80 procent van de ondervraagden in het algemeen. Over het algemeen raken mensen in deze landen elkaar minder vaak aan dan mensen in Zuid-Europa en Zuid-Amerika. Hier wordt bijvoorbeeld een knuffel en een kus op de wang vaak als een acceptabele vorm van begroeting beschouwd. Voor veel respondenten verhindert de onzekerheid over welke aanraking gepast is of de vraag of de ontvanger een aanraking beantwoordt, dat zij een aanraking in gang zetten. Meer dan driekwart van de respondenten meldt dat persoonlijke onzekerheden, zoals het feit dat ze niet zeker weten of mensen zich prettig voelen bij het ontvangen van een knuffel, een obstakel vormen. Dit cijfer is met liefst 85 procent aanzienlijk hoger in China, India en Thailand. Nog eens 69 procent meldde dat ze open staan voor een aanraking, maar dat ze altijd wachten tot de ander de eerste stap zet. Deze bevindingen zijn vooral uitgesproken in één groep: degenen die zich als man identificeren.
89 procent van de mannen en 88 procent van de vrouwen gelooft dat menselijke aanraking de sleutel is tot een gelukkig, vervuld leven. Toch worden mannen geconfronteerd met meer persoonlijke onzekerheden rondom aanraking, waarbij 76 procent van de mannen aangeeft dat ze vaak niet zeker weten hoeveel lichamelijk contact aanvaardbaar is in de samenleving. Onder de vrouwen is dat 71 procent. Meer mannen dan vrouwen zouden graag vaker geknuffeld worden (73 procent om 70 procent). Bovendien willen mannen wel meer aangeraakt worden, maar ervaren ze dit eigenlijk minder. 20 procent heeft de dag voor het interview helemaal geen lichamelijk contact ervaren, tegenover 14 procent van de vrouwen.
Het is duidelijk dat mannen verlangen naar meer tastbare verbindingen in hun dagelijks leven, maar dat zij zich onzeker voelen over het initiatief nemen tot en het ontvangen van een fysieke aanraking. Mannen die meer nadruk leggen op traditionele genderrollen of zich onder druk gezet voelen door maatschappelijke verwachtingen, maken wellicht minder snel fysiek contact. Dit is mogelijk uit angst dat dit als "vrouwelijk" of "zacht" wordt beschouwd Veel mannen zijn bang om hun emoties te uiten of zijn niet in staat om hun behoeften te verwoorden. Andere mannen zijn bang dat hun aanraking wordt geïnterpreteerd als een seksuele avance of dat deze wordt afgewezen. Sommigen zijn bang om aanhankelijk te zijn ten opzichte van hun kinderen. Een vader in Duitsland vertelde ons: "Ik voel me echt ongemakkelijk als mijn 12-jarige dochter in het openbaar op mijn schoot wil zitten. Ik wil niet dat iemand denkt dat ik een pedofiel ben!"
Ongeacht de reden betekent het gevolg van deze onzekerheden is het – met uitzondering van een handdruk – waarschijnlijker dat mannen eerder dan vrouwen afzien van een zorgzame, platonische aanraking – en alle voordelen die daarmee gepaard gaan.